برنامه زنان پیشگام علم، نوآوری و فناوری

میزان و نحوه مشارکت اقشار مختلف جامعه از جمله زنان در عرصه‌های گوناگون یکی از شاخص‌هاي توسعه اقتصادي است. در بسیاری از کشورهای جهان، این مسأله به عنوان بحثی جدی مطرح شده است؛ اما هنوز در کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه، تعادل قابل قبولی بین فعالیت‌های زنان و مردان وجود ندارد. این عدم تعادل موجب نابرابری و شکاف جنسیتی در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد می‌شود. ترویج فرهنگ کارآفرینی می‌تواند شکاف جنسیتی در فعالیت‌های اقتصادی را کاهش دهد.

کانادا از جمله کشورهای معدودی است که در زمینه توانمندسازی زنان در عرصه کسب‌وکار پیش‌رو بوده و اخیراً در رتبه‌بندی بهترین کشورهای جهان برای زنان کارآفرین جایگاه سوم را کسب کرده است. در اکوسیستم کارآفرینی زنان کانادایی در سال ۲۰۱۹، آژانس‌ها و سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی زیادی در سطوح مختلف محلی، ملی و فراملی جهت توجه به اشتغال و رشد اقتصادی زنان در همکاری هستند. بسیاری از این سازمان‌ها در زمینه تأمین مالی و وام به زنان کمک می‌کنند و بعضی نیز با آموزش و مشاوره‌های شخصی پیش می‌روند. این وام‌ها به دو جریان اختصاص داده می‌شوند: جریان منطقه‌ای (وام برای هر منطقه)، جریان ملی/ چند منطقه (وام‌هایی برای چند منطقه و استان).

همچنین دولت کانادا با استراتژی توانمندسازی اقتصادی زنان (WES) و سرمایه‌گذاری‌های نوآورانه جهت ارتقای برابری جنسیتی به دنبال افزایش کسب‌وکار‌های متعلق به زنان تا سال ۲۰۲۵ است. به طور کلی دولت کانادا برای افزایش کسب‌وکار‌های متعلق به زنان تا سال مذکور هزینه‌ای معادل ۲ بیلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است.

به علاوه در بودجه دولتی کانادا در سال ۲۰۱۸ به ۲۰۰ پروژه کسب‌وکار زنان، صندوق کارآفرینی اختصاص داده شده است. به طور کلی کانادا بهترین کشور برای دسترسی به خدمات مالی و دارای حکمروایی مطلوب است. در ادامه به معرفی برنامه‌های دیگری که در اکوسیستم کارآفرینی زنان در کانادا مطرح است، می‌پردازیم.

ایجاد مراکز دانش کارآفرینی زنان (The Women Entrepreneurship Knowledge Hub)

 این مجموعه برای تبادل دانش و اطلاعات است که بهترین تجارب را در اختیار زنان کارآفرین قرار می‌دهد و به عنوان بخشی از استراتژی توانمندسازی اقتصادی زنان محسوب می‌شود. دولت کانادا برای تأسیس این مرکز از شراکت چندین سازمان واجد شرایط بهره گرفته و سرمایه‌ای معادل ۶۲/۸ میلیون دلار به مدت بیش از سه سال فراهم کرد. عملکرد مراکز دانش به گونه‌ای است که ابتدا با پژوهش و جمع‌آوری آمار بهترین تجارب را در زمینه کارآفرینی زنان به اشتراک خواهند گذاشت. در حقیقت، این مجموعه شبکه‌ای ملی با پلتفرم دیجیتالی قابل دسترسی را برای زنان کارآفرین فراهم می‌کند. همچنین به منظور حمایت از پیشرفت کارآفرینان زن در زمینه‌های گوناگون به شماری از فعالیت‌های نوآور می‌پردازند. این فعالیت‌ها عبارت‌اند از:

• تهیه گزارشی از پیشرفت کارآفرینان زن از جمله اقدامات و خلاصه‌ای از حمایت‌های کارآفرینی زنان در کانادا 
• جمع‌آوری، تجزیه، تحلیل و انتشار آموخته‌ها و نیز افزایش مطالعات در خصوص کارآفرینی زنان
•  حمایت و به اشتراک گذاشتن دانش و بهترین روش‌های کسب‌وکار در بین سازمان‌های پشتیبان

مراکز دانش برای کارآفرینی زنان در ۹ منطقه کانادا تأسیس شده‌اند. این مراکز در بخش‌های مختلف کانادا از جمله آزمایشگاه ونکوور، کلگری، مونترآل، اونتاریو، اتاوا و... قرار گرفته‌اند که هر کدام در زمینه‌های مختلفی در این برنامه همکاری دارند. برای مثال، مرکز دانش موجود در دانشگاه هنر و طراحی اونتاریو مسئول هماهنگی این پروژه برای جوامع بومی، دوردست و روستایی است یا دانشگاه مونترآل بر وضعیت زنان فرانسوی تأکید دارد تا از تجارب آن‌ها در زمینه کسب‌وکار زنان کانادایی بهره‌مند شود.

برنامه‌های کارآفرینی زنان در زمینه کشاورزی و صنایع غذایی   (Farm Credit Canada’s Women Entrepreneur)

مؤسسه اعتباری وام‌دهی کانادا (FCC) در حوزه کشاورزی زنان برنامه‌ای ترتیب داده است. این سازمان با مطالعه بخش کشاورزی زنان به سه نیاز کلیدی در این خصوص دست یافت:

• افزایش دسترسی به سرمایه برای شروع یا رشد کسب‌وکارشان
• آموزش مهارت‌های لازم جهت عملکرد بهتر در عرصه کشاورزی
• دسترسی به ابزارها و منابع مورد نیاز برای یادگیری در این زمینه

این برنامه امکان دسترسی زنان به وام کارآفرینی را فراهم می‌کند و رویدادهایی برای آموزش و مشارکت زنان با گروه‌های دیگر کارآفرین ترتیب می‌دهد. به علاوه محتواهای آنلاینی جهت حمایت از کسب‌وکار زنان در اختیار قرار می‌دهد. در این برنامه سرمایه‌ای به مدت سه سال معادل ۵۰۰ میلیون دلار اختصاص داده شده که به اعطای وام، برگزاری رویدادها و تأمین منابع مختلف در کسب‌وکار کشاورزی زنان می‌پردازد. به علاوه در این طرح، وام‌گیرندگان می‌توانند از تقاضای بخشی از این مبلغ خودداری کرده و بعدها زمانی از آن به عنوان پس‌انداز استفاده ‌کنند که به بهترین وجه به نیازهای شخصی و برنامه‌های حرفه‌ای خود پاسخ ‌دهد. این برنامه تنها برای اعطای وام نیست؛ بلکه با شبکه‌سازی و در اختیار قرار دادن دانش کسب‌وکار، دسترسی به سرمایه را فراهم می‌سازد. به این ترتیب، به گسترش مهارت‌ها و تضمین صنعت متنوع کشاورزی کمک می‌شود. همچنین این برنامه‌ بخشی از قرارداد دولت کانادا است.

برنامه استارتاپ‌های زنان (Startup Canada Women’s Initiative)

استارتاپ کانادا سازمانی غیرانتفاعی است که برای حدود ۵/۳ میلیون کارآفرین کانادایی در سال ۲۰۱۲ راه‌اندازی شد و هم‌اکنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر کارآفرین و ۵۰ جامعه مردمی دارد. به علاوه از طریق برنامه‌های دیجیتال و رویدادهای مهم، ترویج کننده و الهام‌بخش کارآفرینان کانادا است که به آموزش زنان در خصوص کسب‌وکار می‌پردازد. استارتاپ کانادا جهت توانمندسازی زنان در کسب‌وکار به تهیه برنامه‌هایی پرداخته که تأثیر زیادی بر جامعه اقتصادی زنان گذاشته است. از جمله این برنامه‌ها تهیه پادکست‌هایی با مضمون رشد و شکوفایی کارآفرینی است که اکنون دو فصل آن تدوین شده است. همین طور نسخه‌هایی از منابع علمی مورد نیاز زنان کارآفرین را که می‌تواند راهنمای عمل مناسبی برای رشد کسب‌وکارهای آنان شود، تنظیم کرده است. به علاوه آموزش‌هایی برای ۸۰ دختر جوان بین سنین ۱۲ تا ۱۸ ساله در پانزده منطقه کانادا تعریف کرده تا بدین طریق تجربه‌های خود را در این زمینه به دست آورند. از طرفی برنامه‌هایی برای بیش از ۱۳۰۰ نفر از افراد کانادایی تنظیم شده تا زنان کارآفرین به تصمیم‌گیرندگان و گروهی از کارآفرینان پیش‌رو متصل شوند و دیدگاه‌های آنان را در این عرصه بدانند. همچنین این سازمان با تأمین مالی نیز به حمایت از استارتاپ‌های مردمی و تأثیرگذار می‌پردازد و کارآفرینی زنان را از طریق آموزش، سرمایه‌گذاری، مشاوره و معرفی فرصت‌های رشد بهبود می‌بخشد. برای پروژه‌ها‌ی کوچک، بالای ۳۰۰۰ دلار هزینه در نظر گرفته می‌شود. طبق مطالعه‌های صورت گرفته در صنعت کانادا تنها ۵/۱۵% از شرکت‌های کوچک و متوسط متعلق به خانم‌ها بودند که این برنامه درصدد تغییر این وضعیت است. به طور کلی اهداف این برنامه عبارت‌اند از:

• سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های جامعه با پرورش محیط و فرهنگی مناسب جهت تشویق زنان کارآفرین در کانادا
• توسعه و حمایت از پتانسیل‌های زنان کانادایی برای کارآفرینی از طریق آموزش و مشاوره
• آگاهی‌سازی در خصوص اهمیت زنان در کارآفرینی به منظور افزایش اشتغال، سرمایه‌گذاری و فرصت‌های رشد برای شرکت‌های تحت رهبری زنان

بانک توسعه کسب‌وکارهای کانادا (Business Development Bank of Canada)

بانک توسعه کسب‌وکارهای کانادا شرکتی فدرال است که به طور کامل توسط دولت کانادا اداره می‌شود. هدف آن کمک به ایجاد و توسعه کسب‌وکار‌های کانادایی از طریق تأمین مالی، رشد و انتقال سرمایه و خدمات مشاوره‌ای با تمرکز بر شرکت‌های کوچک و متوسط است. این بانک در سال ۱۹۴۴ تأسیس شد و هم‌اکنون در مونترآل واقع شده ‌است. همچنین بیش از ۱۲۳ مرکز تجاری در سراسر کانادا و ۶۰ هزار مشتری دارد. وام‌های این سازمان که توسط دولت کانادا تأمین می‌شوند، به مؤسسات بخش دولتی و خصوصی تعلق می‌گیرد. این مجموعه تعهد کرده است که وام خود را برای کسب‌وکار‌های متعلق به زنان تا سه سال آینده تا حدود ۷۰۰ میلیون دلار افزایش دهد تا از این طریق به حمایت خود از برنامه‌ها و رویدادهای متمرکز بر زنان کارآفرین ‌بپردازد.

مرکز بنگاه‌های اقتصادی زنان (WOMEN’S ENTERPRISE CENTRE)

مرکز بنگاه‌های اقتصادی زنان سازمانی غیرانتفاعی در کانادای غربی است که برنامه‌هایی را به توانمندسازی زنان کارآفرین و جویای کسب‌وکار اختصاص می‌دهد. این مرکز از سال ۱۹۹۵ راه‌اندازی شده که خدماتی از جمله وام‌های تجاری تا ۱۵۰ هزار دلار، دسترسی به تأمین مالی بیشتر از طریق همکاری با بانک توسعه کسب‌وکارهای کانادا، آموزش مهارت‌های کسب‌وکار، مشاوره کسب‌وکار شخصی و معرفی منابع عملی ارائه می‌دهد. با مشارکت این مرکز و بانک توسعه کانادا بالغ بر ۴/۱ بیلیون دلار برای کسب‌وکارهای تحت رهبری زنان تا سال ۲۰۲۱ سرمایه‌گذاری شده است. به علاوه این سازمان برای شرکت‌های تکنولوژی متعلق به زنان حدود ۲۰۰ میلیون دلار در طول پنج سال آینده در نظر گرفته است.

همچنین روحیه نوآوری و فرهنگ‌سازی کارآفرینی در این کشور را می‌توان با برگزاری کنفرانس‌هایی مانند سرمایه‌گذاری کانادا ۲۰۱۸ (Invest Canada 2018)  یا جنبش «حقوق بین‌المللی زنان» دریافت. این همایش‌ها بر چگونگی توانمندسازی و عملکرد کلی کارآفرینان اشاره دارد که موارد زیر را در برمی‌گیرد:

• رفع تبعیض جنسیتی و ایجاد بستری برای مشارکت همه کارآفرینان (زن یا مرد)
• نوآوری در اقتصاد
• یافتن فرصت‌هایی در مشاغل پیش‌رو با ایجاد نوآوری در روش‌های سنتی کسب‌وکار

هم‌اکنون بیش از ۵۰۰ برنامه دولتی در این کشور وجود دارند که از کارآفرینان برای ایجاد شرکت‌های جدید حمایت کرده و در ایجاد حدود ۱۰۰۰۰ شرکت در سراسر کشور نقش مهمی ایفا می‌کند. به علاوه آمار نشان می‌دهد که ابزارهای کسب‌وکار الکترونیکی در کاهش شکاف درآمدی جنسیتی نقش محوری دارند. برای مثال، ۶۱% از زنانی که صاحب کسب‌وکار آنلاین هستند و به کشورهای بین‌المللی دسترسی دارند، در این زمینه موفق‌تر هستند.