برنامه زنان پیشگام علم، نوآوری و فناوری

دوران شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و حرکت‌های توسعه‌ای در زمینه علم و فناوری در جهان امروز، مؤید این واقعیت است که باید برای تحرک توسعه علمی موانع درونی و بیرونی آن را شناخت و در روند رفع آن، گام‌های عملی برداشت. توسعه‌ی علمی بدون دیپلماسی علم و فناوری امکان‌پذیر نیست. 

امروزه علیرغم پیشرفت کشورهای اسلامی در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری، فقدان ارتباطات علمی مؤثر بین این کشورها بسیار مشهود است. بنابراین باید راهکارهایی عملی در راستای تقویت شبکه‌سازی و ارتقای سطح همکاری‌های علمی و فناوری بین دانشمندان جهان اسلام ایجاد کنیم.

شناسایی دانشمندان برجسته مسلمان در رویداد استپ

در همین راستا گام اول، شناسایی ظرفیت‌های برجسته علمی مسلمانان و تقویت شبکه میان آن‌هاست. بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص)، در قالب رویداد استپ، با ارائه فرصت‌های شناسایی افراد با توانمندی‌ها و علاقمندی‌های مشترک در حوزه‌های علمی به صورت هدفمند و سپس ایجاد سازوکارهای حمایت‌ مالی در حوزه پژوهش‌های کاربردی، علاوه بر شبکه‌سازی و هم‌افزایی پژوهشگران، فرصتی برای ارتباط سرمایه‌گذاران جهان اسلام با شبکه‌ای از دانشمندان برجسته و بستر مناسبی برای توسعه حوزه دانش‌بنیان کشورهای اسلامی را فراهم می‌کند. نشست تبادل تجربیات علم و فناوری در کشورهای اسلامی به منظور تحقق اهداف بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) و ایجاد فضای همکاری و تعامل بین متخصصان و دانشمندان کشورهای اسلامی انجام می‌شود. این نشست ضمن تبیین گفتمان علم و فناوری و توسعه شبکه ارتباطات دانشمندان جهان اسلام، به زمینه‌سازی برای ایجاد هم‌افزایی و توسعه همکاری‌های علمی می‌پردازد و زیرساخت توسعه فعالیت‌های تحقیقاتی و فناورانه در کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی را فراهم می‌آورد. همچنین این نشست به یافتن دانشمندان جدید که ظرفیت توسعه مرزهای دانش را دارند، کمک شایانی می‌کند و غالب این افراد کسانی هستند که امیدواریم طی سال‌های آتی بتوانند برای جایزه مصطفی (ص) نامزد شوند.

تفاوت فاحش میان ميزان ادامه تحصيل در زنان و مردان

همچنین نشست استپ با تأکید ویژه بر گردهمایی زنان و برگزاري مباحث علمی به منظور شبکه‌سازی و بهره‌گيري از تجارب یکدیگر، در نهایت خلق ارزش دانش جمعی را مد نظر قرار دارد. دیدگاه مترقی اسلام در مورد رشد برابر زن و مرد در دستیابی به حیات طیبه بیان می‌دارد که بين زن و مرد از حيث استعداد رشد تفاوتی وجود ندارد. زنان نيمی از افراد جامعه و نيمی از سرمایه انسانی موجود در هر كشوري برای توسعه هستند. امروزه در ميان پژوهشگران و سیاستگذاران، ایجاد فرصت‌های برابر جنسيتی پيش‌نيازي براي رقابت‌های آتی كشورها است كه به بهره‌برداري از همه منابع انساني خود (چه زن و چه مرد) نيازمند هستند. آمارها نشان می‌دهد تفاوت فاحشی بين ميزان زنان و مردان از نظر ادامه تحصيل در مقاطع تحصیلات تکميلی (ارشد و دكترا) و مهم‌تر از آن جذب در مراكز علمی و تحقيقاتی به عنوان عضو هيئت علمی وجود دارد. در حالی که نقش‌آفرینی در فرآیند تولید و رشد علم، یک فرآیند کاملا شایسته‌سالار است. اگرچه در جوامع مختلف، از جمله جوامع اسلامی، زنان معمولاً از فرصت‌های برابر و مبتنی بر شایستگی برخوردار نبوده‌اند و این یک معضل جهانی‌ست.

توانمندسازی و افزایش مشارکت زنان در عرصه علم و فناوری

در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر برنامه‌هایی در راستای توانمندسازی و افزایش مشارکت زنان در عرصه علم و فناوری طراحی و اجرا نموده است که ضمن تحقق فضای شایسته‌سالاری، زمینه دستیابی به فرصت‌های برابر فراهم گردد. جمهوری اسلامی ایران در راستای برنامه توسعه فناوری و توجه به صنایع خلاق، برنامه حمایت از توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق و استارتاپ‌ها را پیاده‌سازی و اجرا نموده است. با توجه به نرخ رو به رشد حضور زنان در دانشگاه‌ها، برنامه‌ریزی شده است تا برای زنان مزیت‌هایی برای مشارکت در ایجاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق ایجاد گردد. هم اکنون زنان ایرانی در حدود ۲۰٪ از شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق، نقش مؤسس و مدیریت اصلی را بر عهده دارند و با توجه به رشد روز افزون شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق و نیز زنان فارغ‌التحصیل، انتظار می‌رود در آینده نزدیک نسبت حضور زنان در امور اقتصاد دانش بنیان به حدود ۴۰٪ افزایش یابد. همچنین تسهیلات متنوعی برای راه‌اندازی کسب‌وکار بانوان در نظر گرفته شده است تا با افزایش اعتماد به نفس و روحیه خودباوری زمینه رفع نابرابری فراهم شود.

در پایان لازم می دانم از مرکز بین‌المللی علوم شیمی و زیستی (ICCBS) دانشگاه کراچی، یکی از بهترین مراکز دنیا در زمینه پزشکی مولکولی، گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی و همچنین شیمی، برای میزبانی این نشست تشکر کنم. این مرکز میزبان نشست‌های بین‌المللی مهم و فاخری در دنیای علم بوده است. آمادگی این مرکز و ظرفیت بالای آن در ایجاد ارتباطات بین‌المللی علمی از مهم‌ترین دلایل انتخاب این مرکز بوده است.

در این دوره از نشست استپ، به اشتراک‌گذاری تجربیات جهان اسلام برای طراحی و اجرای مداخلاتی به منظور کاهش بیماری‌های غیر واگیر به عنوان مهم‌ترین عامل مرگ و میر در جهان امروز مورد توجه قرار می‌گیرد که یکی از مهم‌ترین نکات این نشست است. همچنین در نشست کراچی شبکه زنان دانشمند مسلمان جهان شکل خواهد گرفت.