زنان در حکم نیروی کار، نقش به سزایی بر رونق اقتصادی و اجتماعی جامعه دارند. از طرف دیگر، توجه به اشتغال و کسب‌وکار زنان می‌تواند به عنوان روشی مناسب برای کاهش تبعیض و شکاف جنسیتی در نظر گرفته شود. کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا و کانادا در زمینه توانمندسازی اقتصادی زنان موفق هستند. طبق به‌روزترین فهرست کشورهای پیش‌رو در زمینه کارآفرینی زنان، آمریکا بین ۵۸ کشور دنیا که حدود ۸۰٪ از نیروی کار زن را شامل می‌شود، در جایگاه اول قرار گرفته است. اما این کشور چگونه به این مسأله توجه کرده است؟

آکادمی زنان کارآفرین  (Academy for Women Entrepreneurs)

سفارت ایالات متحده آمریکا برای حمایت جهانی از زنان کارآفرین برنامه‌ای آموزشی آغاز کرده که علاوه بر این کشور، برای بخش‌های دیگری مانند آمریکای لاتین، کاستاریکا، آفریقا و ... نیز استفاده می‌شود. این آموزش با عنوان دریم بیلدر (DreamBuilder) به عنوان برنامه‌ا‌ی آنلاین و رایگان جهت کمک و آموزش به زنانی است که می‌خواهند مشاغل کوچک خود را آغاز کنند. این برنامه دارای چارچوب مرحله به مرحله‌ای است که سیزده دوره سی ساعته را دربرمی‌گیرد. این دوره‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا بدون در نظر گرفتن تحصیلات یا تجربه کاری در ساعت‌های منعطف و به راحتی قابل استفاده باشند. همچنین محتوای آن‌ها شامل مصاحبه‌هایی با کارآفرینان موفق است که با انیمیشن و بازی، مهم‌ترین مفاهیم کسب‌وکار را یاد می‌دهد و در انتها برنامه‌‌های شخصی کسب‌وکار برای هر فرد تعریف می‌کند. به طور کلی، این طرح به عنوان تمرینی برای یادگیری اصول کسب‌وکار، برنامه‌ریزی، بازاریابی، قیمت‌گذاری، مدیریت و تعیین اهداف آتی در اختیار زنان قرار می‌گیرد. بدین ترتیب، زنان کارآفرین می‌توانند با شش ماه تا یک سال تجربه در پروژه‌های تعریف شده به تأسیس شرکت‌های کوچک و بازار کار خود بپردازند. همچنین طرح‌های دیگری که با این هدف زیرمجموعه این برنامه قرار می‌گیرند؛ شامل برنامه کارآفرینی زنان آفریقایی (AWEP) و ایجاد مراکز کارآفرینی جهت دسترسی به منابع توسعه کسب‌وکار، شبکه‌سازی مناسب و مشاوره هستند.

برنامه مشاوره و منتورینگ زنان فورچون (Fortune - U.S. Department Global Women’s Mentoring Partnership)

دپارتمان ایالت متحده با برنامه‌ای تحت عنوان «مشاوره زنان جهانی فورچون» به طور مستقیم از هدف توانمندسازی اقتصادی زنان هم در سطح محلی و هم در سطح جهانی حمایت می‌کند. طی ۱۴ سال گذشته با این برنامه بیش از ۳۳۹ زن از ۵۵ کشور به مشاوران زن اجرایی متصل شده‌اند. این مشاوران از جامعه زنان قدرتمند فورچون هستند که در گسترش شبکه‌های حرفه‌ای و توسعه مهارت برای رهبران نوظهور بین‌المللی نقش دارند. سفارت‌های آمریکا از سراسر جهان این برنامه را به مدیران و کارآفرینان نوظهور معرفی می‌کند و بعد از آن، فورچون این افراد را با مشاوران آشنا می‌کند. این شراکت عمومی ـ خصوصی، رهبران نوظهور زن را از سراسر جهان به ایالات ‌متحده می‌آورد تا از برنامه‌های آموزشی بهره ببرند. این مشاوران شامل مدیرعامل‌ها و رده‌های اجرایی بالامقامی هستند که بعضی از آن‌ها از شرکت‌های شناخته شده بین‌المللی معرفی شده‌اند. برنامه مورد نظر برای شرکت‌کنندگان فرصت‌های منحصربه‌فردی فراهم می‌کند تا ضمن تجربه در محیط کسب‌وکار ایالات ‌متحده، مهارت‌های رهبری، مدیریت و کسب‌وکار خود را توسعه دهند. همچنین با این هدف در واشنگتن دی سی شروع می‌شود تا افراد تحت آموزش بتوانند با رهبران ارشد زن در دولت، افراد برجسته کسب‌وکار، دانشگاهیان، جامعه مدنی و رسانه‌ها دیدار ‌کنند. سپس شرکت‌کنندگان برای یک سفر ده ‌روزه به تنهایی به شهرهای سراسر آمریکا و شرکت‌های میزبان می‌روند تا با تیم آن‌ها مشاوره کنند. در برخی موارد، این افراد به قدری به مشاوران خود نزدیک هستند که حتی ممکن است در خانه‌های آن‌ها هم بمانند. در نهایت، این برنامه با پرسش و پاسخ، کسب اطلاعات و صرف شام در شهر نیویورک به پایان می‌رسد. در این دیدار، افراد شرکت‌کننده درباره تجربه خود فکر کرده و در مورد فرصت‌های رهبری آینده بحث می‌کنند. افراد واجد شرایط کسانی هستند که تمایل زیادی برای مشارکت کامل در تمام جنبه‌های این برنامه دارند و به هیچ صلاحیتی در امر تحصیل نیاز نیست. در حقیقت اولویت به رهبران زنی داده می‌شود که هرگز در آمریکا زندگی، کار یا تحصیل نمی‌کنند. این برنامه همچنین شامل آموزش رسانه و برگزاری سمینارهای رهبری با مدیران ارشد اجرایی زن در شهر نیویورک است.

زنان در تکنولوژی  (TechWomen)

هدف این برنامه توانمندسازی و حمایت از نسل بعدی رهبران زن در علوم، تکنولوژی، مهندسی و ریاضیات (رشته‌های پایه) است تا آن‌ها رویاهای خود را دنبال کرده و به الگویی برای زنان جوامع تبدیل شوند. این طرح دارای تعهد جهانی ایالات ‌متحده است که از حقوق زنان در سراسر جهان حمایت می‌کند. این برنامه از سال ۲۰۱۱ به عنوان طرح امور فرهنگی و آموزشی آمریکا مطرح شد که هم‌اکنون اداره‌کننده‌ آن مؤسسه آموزش بین‌المللی است و برای آفریقا، آسیای مرکزی و جنوبی، خاورمیانه و ایالات متحده جهت تبادل اطلاعات طرح‌ریزی شده است. به علاوه دسترسی شرکت‌کنندگان به شبکه‌ها، منابع و دانش را برای توانمندسازی آن‌ها فراهم می‌کند. در طول این برنامه پنج هفته‌ای، افراد مشغول پروژه‌های خود در حوزه خلیج سانفرانسیسکو هستند و در کارگاه‌های توسعه حرفه‌ای مهارت‌ها و رویدادهای شبکه‌سازی مشارکت دارند. در عین حال با هدف شرکت در جلسه‌ها و رویدادهای خاص به واشنگتن دی سی سفر می‌کنند. در طول هشت سال گذشته بیش از ۶۰۰ زن از مناطق مختلف در این برنامه شرکت کرده‌اند. تجربه این سفر در کالیفرنیا یا واشنگتن دی سی به پایان نمی‌رسد؛ بلکه بعد از آن، رهبران و مشاوران نوظهور فرصتی پیدا کرده تا بتوانند در طی سفرهای گروهی خود به کشورهای آفریقا، جنوب، آسیای مرکزی و خاورمیانه شبکه‌سازی کنند. شرایط متقاضیان برای این برنامه به شرح زیر است:

شرایط الزامی

• داشتن مدرک حداقلی لیسانس یا چهار سال تحصیل در دانشگاه
• مهارت داشتن در زبان انگلیسی نوشتاری و گفتاری
• تجربه حرفه‌ای حداقل دو سال در رشته‌های پایه (کارآموزی و کارهای بدون حقوق دیگر مشمول این تجربه نیست)
• تابعیت نداشتن ایالات متحده و یا شهروند دائمی آن

الویت برنامه با این افراد است:

• محدود بودن تجربه در ایالات متحده
• سابقه اثبات شده در زمینه خدمات عمومی یا کارهای داوطلبانه
• سابقه اثبات شده کارآفرینی و تعهد به نوآوری
• تمایل به مشارکت در برنامه‌های مشاوره و منتورینگ و داشتن اعتمادبه‌نفس بالا
• متعهد به بازگشتن به کشور خود برای به اشتراک گذاشتن دانش کسب شده با زنان و دختران کشورشان

نمونه‌ای از همکاری دو طرح برای کارآفرینی زنان آمریکایی

برنامه بین‌المللی دیدار با مدیران کسب‌وکار (INTERNATIONAL VISITOR LEADERSHIP PROGRAM)

این برنامه از جمله طرح‌های حرفه‌ای و برتر دپارتمان ایالات متحده آمریکا است که با بازدیدهای کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد. این برنامه دو هدف مهم را در نظر دارد:

• فرصت‌هایی برای رهبران فعلی و نوظهور خارجی فراهم شود تا از دانش دست اول جامعه، فرهنگ و سیاست آمریکا بهره بگیرند.
• روابط پایدار بین متخصصان فعلی و نوظهور در سراسر جهان و همتایان آمریکایی برقرار شود.

این جلسه‌های حرفه‌ای بر حسب علایق شرکت‌کنندگان و حمایت از اهداف سیاست خارجی ایالات ‌متحده اجرا می‌شود. هر ساله نزدیک به ۵۰۰۰ نفر برای مشارکت در این برنامه به آمریکا می‌آیند. بیش از ۲۰۰ هزار بازدیدکننده بین‌المللی با آمریکا در این برنامه متعهد شده‌اند که ۳۳۵ نفر از رئیس‌های فعلی یا سابق دولتی هستند. این برنامه که در سال ۱۹۴۰ آغاز به کار کرد، به تقویت تعامل آمریکا با کشورهای مختلف پرداخت. دیدارهای این برنامه بر اساس موضوع، درخواست‌های سفارت و سایر عوامل متفاوت است که در چهار جامعه آمریکا و طی سه هفته صورت می‌گیرد. افراد با مدیران حرفه‌ای سازمان‌های عمومی و خصوصی آمریکا دیدار کرده و در فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی شرکت می‌کنند.

ما آمریکایی‌ها  (WEAMERICAS)

کارآفرینی زنان در آمریکا تلاش‌های عمومی، خصوصی و غیردولتی برای افزایش مشارکت اقتصادی زنان است که برای رفع موانع اصلی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط زنان برنامه‌هایی ارائه می‌دهد. این برنامه در سال ۲۰۱۲ جهت توانمندسازی اقتصادی زنان در غرب راه‌اندازی شده است. از زمان تأسیس این برنامه، بیش از ۱۴۰ زن از ۲۵ کشور آمریکای ‌لاتین و کارائیب به آمریکا آورده شده‌اند تا توانایی‌های رهبری و مهارت‌های کارآفرینی خود را ارتقا داده و با شبکه‌سازی، استراتژی‌هایی برای شرکت‌های خود ایجاد کنند. سرمایه‌گذاری در کسب‌وکارهای کوچک ​​و متوسط ​​زنان یکی از بهترین راه‌ها برای دستیابی همزمان به اقتصاد و اجتماعی مناسب است؛ زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که این شرکت‌ها در رشد اقتصادی تأثیر قابل توجهی دارند.

این برنامه با سه مکانیسم عمل می‌کند:

• آموزش و نظارت بر زنان صاحب کسب‌وکار در سراسر آمریکای‌ لاتین و کارائیب
• حمایت از دسترسی کشور به طرح‌های سایر کشورهای منطقه
• راه‌اندازی و گسترش طرح‌ها برای دسترسی به سایر خدمات مالی

در سال ۲۰۱۸، با همکاری این طرح و برنامه‌ بین‌المللی دیدار با مدیران کسب‌وکار(IVLP)، دانش‌آموخته‌های بیشتری پرورش یافتند و از این طریق بازارهای جدیدی در آمریکا و جهان افتتاح گردید. از طرفی دیگر، این کشور توانست جوایز زیادی در زمینه رهبری دریافت کند و به عنوان عضوی از دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM) به شمار آید. در حقیقت، پیوند این کشور با کارآفرینان و سازمان‌های کسب‌وکار سایر کشورها به پیشرفت شرکت‌ها و توانمندی زنان کمک شایانی کرد. از جمله مهم‌ترین دستاوردهای این برنامه، ایجاد سازمان‌های مردم‌نهاد (NGO) است که توسط دانش‌آموختگان سانتیاگو و شیلی راه‌اندازی شد. توانمندسازی زنان در محل کار با فراهم کردن خدمات مشاوره‌ای، شبکه‌سازی و فرصت‌های بازاریابی همراه است. این سازمان با کنسول آمریکا و دولت ایالت یوکاتان همکاری می‌کند تا دانش و استراتژی‌های خود را برای موفقیت به اشتراک گذاشته و به تقویت پیوندهای اقتصادی و فرهنگی بپردازند. جزئیات این برنامه به صورت زیر است:

• طراحی دوره‌های مدیریت و کسب‌وکار حضوری توسط دانشکده ثاندر برد (Thunderbird) و تحویل به زبان اسپانیایی
• بازدید از سایت کسب‌وکارهای منطقه‌ای برای مشاهده، شبکه‌سازی و اشتراک‌گذاری ایده
• ارائه سرمایه‌های مالی جهت فراگرفتن آموزش، شبکه‌سازی و کسب فرصت‌های جدید برای کسب‌وکار
• آموزش فشرده یک هفته‌ای برای مدیریت در منطقه
• ارائه برنامه‌ ده ماهه توسعه کسب‌وکار فردی و مشاوره با دانش‌آموختگان سابق
• ارائه دوره‌های رایانه‌ای، جلسه اطلاعات و فرصت حضور سرمایه‌گذاران بالقوه

همچنین سازمان‌ها، وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌های متعددی در این کشور وجود دارند که به طور خاص به توسعه و رشد کسب‌وکار زنان کمک می‌کنند. با اینترنت و دسترسی زنان به این منابع، اطلاعات و ایده‌های کسب‌وکار در منزل یا روش‌های درآمدزایی در اختیارشان قرار می‌گیرد. برخی از این منابع عبارت‌اند از:

• انجمن ملی صاحبان زن کسب‌وکار: این انجمن که در سال ۱۹۷۵ تأسیس شد، صدای متحد بیش از ۹ میلیون زن صاحب کسب‌وکار در آمریکا است.
• شورای ملی کسب‌وکار زنان: شورای فدرالی دو حزبی است که به عنوان منبعی مستقل، شامل مشاوره و توصیه‌های سیاسی به رئیس‌جمهور، کنگره و اداره کسب‌وکار کوچک آمریکا در مورد مسائل اقتصادی است و به صاحبان زن کسب‌وکارها توجه دارد.

یکی دیگر از استراتژی‌هایی که دولت آمریکا جهت دستیابی به هدف مذکور دارد، تأسیس ۱۰ دفتر منطقه‌ای در سراسر کشور است که به منظور مشارکت با ذی‌نفعان محلی و اطمینان از حمایت‌های حقوق زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دفاتر با آژانس‌های وزارت کار برای ترویج و رفاه جویندگان کار و حقوق بگیران آمریکا کار می‌کند که موجب بهبود شرایط کاری، فرصت‌های اشتغال و منافع افراد می‌شود. از دیگر راهکارها نیز تعریف حقوق برابر بین کارمندان جهت کاهش شکاف درآمدی جنسیتی است تا بدین طریق سهم نیروی کار زن افزایش یابد. به طور کلی، ایالات متحده آمریکا سرمایه‌گذاری بر روی اشتغال زنان را به عنوان هدفی مهم و فرصتی برای رشد و توسعه اقتصاد جهانی می‌داند.